O AN: A CLORKWORK ORANGE

Anthony Burgess’in 1962’de yazdığı A Clorkwork Orange yazıldığı dönemdeki modernleşme sancıları üzerinden bireyin özgürlüğünün nerede başlayıp, bittiğini sorgular. Yazıldığı dönem için oldukça iddialı olan romanı 1971 yılında Stanley Kubrick sinemaya uyarlar. Film İngiltere’de otuz yıl olmak üzere birçok ülkede yasaklanır.  Şiddet, suç ve ceza kavramlarını sorgulayan film, gelmiş geçmiş en rahatsız edici filmlerden biri olarak kabul edilir. İzlemesi birbirinden zorlu sahneleriyle tanınan bu filmde benim için en rahatsız edici sahne Alex DeLarge’nin kurduğu çetenin karısı ile birlikte yaşayan bir yazarın evine girerek, yedikleri haltları izlediğimiz bölümdür.  İzlerken insanın kanını donduran bu sahneyi biraz daha derinine incelemek isterim.

Bilinmeyen zamanda ve distopik bir mekanda geçen filmin kuşkusuz en farklı mekanı yazarın evi olsa gerek. Yerlerin dama tahtasını andırdığı, duvarların aynalardan ve kitaplıklardan oluştuğu, uzay aracını andıran koltukların bulunduğu ev oldukça uçuk bir tasarıma sahiptir. İşte bu evde kitap okuyarak ya da yazarak oldukça entelektüel bir hayat sürdüren sakinleri, gece vakti zilin çalmasına anlam veremezler. Fazlasıyla bilinçli ve temkinli olan bu insanlar kapıyı açıp açmama konusunda ikilem yaşasalar da kapıdakilerin söylediklerine kayıtsız kalamayacak kadar henüz insanlıktan çıkmamışlardır. Ne yazık ki kapı açılır ve çete için oyun oynama zamanı başlar. Alex, Frank Sinatra’nın Singing in The Rain şarkısını söyleyerek, çete üyeleri ile birlikte mükemmel bir düzene sahip evi yerle bir eder. Yazarın çalışma masasını, kitaplığı alaşağı yapar. Böylelikle Alex sistemin düzenine olan isyanını açık etmiş olur. Aslında çalışma masasını ve kitaplığı bürokrasiyi temsil eden objeler olarak düşünür Alex.  Ve temsili de olsa bunları yıkmak onu fazlasıyla mutlu eder. Zira Alex’in sevdiği ve saygı duyduğu tek şey müziktir; müzik dışındaki -özellikle Bethoveen- hiçbir şeye değer vermez.   Peki bu kadarı ile yetinir mi çete üyeleri? Tabii ki hayır…  Alex şarkıyı söylerken dans etmekten de geri durmayarak, yazarın karısına yönelir. Genç ve güzel olan kadına kocasının gözü önünde önce taciz sonrasında ise tecavüz eder. Böylece toplumun cinsiyet konusundaki ahlakçı yapısından da intikamını alır. Zira Alex ve çetesi için iktidar tarafından konulan yasaların da toplum tarafından benimsenen ahlak kurallarının da hiçbir önemi yoktur.  Asıl olan tek şey isyan ve karmaşadır.

Sistemin insanoğlunu otomatik işleyen bir makine haline getirmesine tepki olarak yazılmış romanın, aynı isimle sinemaya uyarlanmış neo noir türündeki unutulmaz kült filmlerden biri A Clorkwork Orange.  Tahammül edilmesi zor sahneleri, alt metindeki sistem eleştirisi, klasik müzik konserindeymiş gibi hissettiren müzikleri, her an bir sanat galerisindeymiş hissini veren mekanları ve kusursuz sinematografisi ile bir baş yapıt bu film. Ve düşünün ki bu başyapıttan sadece bir sahneden bahsettim. Bu sahneyi  çöldeki vahadan bir avuç kum gibi düşünün. Vaha izlenmek için sizi bekliyor.